مقالات
موتورخانه چیست ؟ همه چیز درباره موتورخانه
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چگونه می‌توان یک ساختمان را در فصل زمستان گرم یا در فصل تابستان خنک کرد؟ آیا تجهیزات سرمایشی و گرمایشی ساختمان را می‌شناسید؟ موتورخانه را می‌توان یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین تاسیسات ساختمانی در زمینه تامین گرمایش و سرمایش ساختمان به شمار می‌رود. این سیستم دارای اجزای مختلفی است که نوع و کارایی آن‌ها با توجه به نیاز هر ساختمان تعیین می‌شود. اگر می‌خواهید موتورخانه را در ساختمان خود پیاده‌سازی کنید، ابتدا باید این سیستم را به‌خوبی بشناسید و مزایا و معایب آن را بدانید. در این مطلب بررسی می‌کنیم که موتورخانه چیست سپس اجزای آن را به‌طور کامل معرفی می‌کنیم.
موتورخانه چیست ؟
برای راهاندازی یک موتورخانه ابتدا باید بدانید که موتورخانه چیست و چگونه کار می‌کند. این سیستم یک بخش مجزا از ساختمان یا اتاقی است که تجهیزات مختلفی را در خود جای داده است. وظیفه اصلی تجهیزات موتورخانه در همکاری با یکدیگر، تامین گرمایش یا سرمایش ساختمان است. نکته مهم این است که موتورخانه برای ساختمان‌هایی با انواع کاربری‌های مختلف مسکونی، تجاری، اداری و صنعتی قابل پیاده‌سازی است. متراژ مورد نیاز برای احداث موتورخانه به تعداد واحدهای ساختمان و میزان انرژی و گرمایش یا سرمایش مورد نیاز بستگی دارد. برای مثال اگر بخواهیم برای یک ساختمان مسکونی نسبتا کوچک موتورخانه را راهاندازی کنیم، وجود یک اتاق کافی خواهد بود.
گفتیم که سیستم موتورخانه از اجزای مختلفی بهره می‌برد. هرکدام از این دستگاهها به هنگام کار کردن ممکن است سروصدایی ایجاد کنند. به همین دلیل اتاق این سیستم را باید جایی قرار دهیم که صدای آن برای ساکنان ساختمان آزاردهنده نباشد. موتورخانه را می‌توان یکی از بهترین سیستم های گرمایش خانه دانست که کارایی بالایی دارد.
انواع موتورخانه کدام است؟
- موتورخانه صنعتی: از این موتورخانه برای کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، بیمارستان‌ها و فضاهایی استفاده می‌شود که به حجم زیادی از آب گرم یا سرد نیاز دارند و اجزا باید ظرفیت و قدرت بالایی داشته باشند. اجزای موتورخانه صنعتی معمولا در چندین اتاق یا سالن قرار داده می‌شوند.
- موتورخانه مسکونی: این موتورخانه معمولا در یک یا دو اتاق احداث می‌شود. اجزای موتورخانه مسکونی نسبت به نوع صنعتی کوچک‌تر، دارای ظرفیت کمتر و فضای محدودتر است. این سیستم برای مجتمع‌هایی با چندین واحد بسیار مناسب هستند.
موتورخانه چگونه کار می‌کند؟
اساس کار این سیستم این است که آب گرم مورد نیاز را برای لوله‌های آب گرم مصارف خانگی و نیز برای انتقال به سیستم‌های گرمایشی مانند رادیاتور، داکت اسپلیت و فن کویل تامین کند. همچنین در بعضی از ساختمان‌ها از چیلر برای تامین آب سرد استفاده می‌شود که آن را به سیستم‌هایی مانند فن کوبل بفرستند تا در تابستان‌ها محیط را خنک کنند. همچنین موتورخانه ممکن است از یک مخزن بهره ببرد تا میزان مناسبی از آب گرم را در خود ذخیره کند و در مواقع مورد نیاز آن را به لولهها بفرستد. به همین دلیل بهتر است برای راهاندازی موتورخانه با اجزای آن آشنا شویم.
موتورخانه چه اجزایی دارد؟
بعد از اینکه فهمیدیم موتورخانه چیست باید به این پرسش پاسخ دهیم که این سیستم از چه اجزایی تشکیل شده است.
دیگ آب گرم
یکی از مهم‌ترین اجزای این سیستم دیگ آب گرم است که باید در همه موتورخانهها وجود داشته باشد. دیگ آب گرم یا بویلر در دو نوع فولادی و چدنی ساخته می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
- دیگ‌های چدنی از پره‌هایی تشکیل می‌شوند که با توجه به تعداد پره‌ها، ظرفیت حرارتی دیگ می‌تواند متفاوت باشد. دیگ‌های چدنی دارای ابعاد جمع‌وجورتر، وزن کمتر و نصب آسان‌تر هستند به همین دلیل یک گزینه مناسب برای موتورخانه‌‌های مسکونی به شمار می‌روند.
- دیگ‌های فولادی بسیار بزرگ‌تر هستند و مقاومت بالایی دارند. این دیگ‌ها ظرفیت گرمایی بسیار بالاتری از دیگ‌های چدنی دارند و برای گارکاه‌ها، کارخانه‌ها و فضاهای صنعتی مناسب‌تر هستند
دیگ آب گرم از یک مخزن بهره می‌برد که آب وارد آن می‌شود. سپس با کمک مشعل، آب به دمای مورد نیاز می‌رسد. بعد از گرم‌شدن، آب از لوله‌های خروجی آن خارج می‌شود و به سمت لوله‌های آب در سیستم‌های گرمایشی یا منبع آب مصرفی هدایت می‌شود. از آب گرم بویلر می‌توان برای راهاندازی سیستم‌های گرمایشی مختلفی مانند رادیاتورها، داکت اسپلیت و فن کویل نیز بهره برد.
مشعل
مشعل را می‌توان یکی ازمهم‌ترین اجزای موتورخانه دانست به دلیل اینکه بدون مشعل نمی‌توان آب را گرم کرد و آن را برای گرمایش یا مصرف روزمره استفاده کرد. مشعل‌ها این وظیفه را بر عهده دارند. در واقع دیگ بخار با کمک مشعلی که زیر آن قرار می‌گیرد، می‌تواند آب را گرم کند و آن را به دمای مورد نیاز برساند. سوخت مورد نیاز مشعل می‌تواند گاز شهری، گازوییل یا هر دو مورد باشد. اگر مشعل دوگانه‌سوز باشد، می‌توان به هنگام نبود یکی از سوخت‌ها از سوخت جایگزین استفاده کرد.
پمپ آب
این دستگاه عملکرد بسیار مهمی برای آب مصرفی دارد و وجود آن در موتورخانه ضروری است. پمپ آب آب را از مخزن می‌گیرد و آن را به سمت لولهها پمپاژ می‌کند تا فشار آب کم نباشد و آب با فشار مناسب در اختیار ساکنین قرار بگیرد.
چیلر
شاید اولین چیزی که با شنیدن نام موتورخانه به ذهن ما بیاید، گرم‌کردن محیط و آب گرم مصرفی است. اما باید بدانید که از موتورخانه برای فصل‌های گرم سال نیز می‌توان استفاده کرد. چیلرها این وظیفه را بر عهده دارند. عملکرد چیلر به این صورت است که دمای آب ورودی را کاهش می‌دهد. چیلرها ممکن است از نوع تراکمی آب یا تراکمی هوا باشند. اگر چیلری که انتخاب می‌کنید از نوع تراکمی آب باشد، باید از یک برج خنک‌کننده استفاده کنید که در در فضای آزادی مانند پشت‌بام یا حیاط قرار می‌گیرد.
چیلرهایی که در موتورخانه به کار می‌روند با برق کار می‌کنند. آب سردی که از چیلر تامین می‌شود می‌تواند به فن کویل یا وسایل خنک‌کننده دیگر هدایت شود. فن کویل با کمک فن هوا را از روی لوله‌های آب سرد عبور می‌دهد و پس از کاهش دمای آن، هوای خنک را به محیط پرتاب می‌کند. سپس آب به چیلر برمی‌گردد تا دوباره سرد شود و این چرخه را تکرار کند.
سختی گیر آب
همه ما می‌دانیم که آبی که در لوله‌های ساختمان جریان دارد خالص نیست و حاوی املاح، مواد معدنی و رسوباتی است که ممکن است به سیستم‌های مختلف آسیب برساند. به همین دلیل وجود سختی‌گیر آب در موتورخانه ضرورت زیادی دارد. اگر از این دستگاه استفاده نکنید، امکان رسوب‌کردن این املاح در تجهیزات، لولهها و دستگاه‌های مختلف بالا می‌رود و کارایی آن‌ها را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. سختی‌گیر در مسیر ورود آب به موتورخانه، قبل از بویلر یا چیلر قرار می‌گیرد و آب تصفیه‌شده و بدون املاح را به این دستگاهها می‌فرستند. وجود این دستگاه در مناطقی که آب سنگین‌تر با املاح بیشتر دارند بسیار ضروری‌تر است.
منبع آب گرم بهداشتی
یکی از اجزای مهم سیستم موتورخانه این منبع است که آب گرم مصرفی بهداشتی برای مصارف روزمره خانگی، استحمام و شستشو را در خود نگهداری می‌کند تا در مواقع مورد نیاز آن را به سمت لولهها هدایت کند. منبع آب گرم مدل‌های مختلفی دارد که هرکدام مزایای و معایب خاص خود را دارند اما می‌توان گفت که وظیفه آن‌ها مشابه یکدیگر است.
- منبع کویل دار: این منبع با کمک کویل‌های حرارتی که معمولا از جنس مس هستند، آب گرم را از بویلر دریافت می‌کند. سپس آب سردی که وارد مخزن می‌شود در تماس با این کویل‌ها گرم می‌شود و به سمت لولهها می‌رود. این منبع در دو نوع عمودی و افقی ساخته می‌شود.
- مبنع انبساط: وظیفه متعادل کردن فشار سیالات گرم‌شده به عهده این منبع است. این منبع در دو نوع باز و بسته تولید می‌شود.
- منبع دوجداره: این منبع نیز در تامین آب گرم کاربرد زیادی در موتورخانهها دارد. جداره خارجی این منبع با آب گرم یا بخار آب پر می‌شود و آب سرد وارد بخش داخلی می‌شود. با کمک حرارت آب در حداره خارجی، این آب سرد به مرور گرم می‌شود و برای هدایت به لولهها آماده می‌شود.
- منبع دیافراگمی یا تحت فشار: این منبع از دو بخش تشکیل می‌شود که در یک بخش آب و در بخش دیگر آن هوا وجود دارد که با کمک یک دیافراگم از هم جدا شده‌اند. وظیفه این دیافراگم تعادل فشار است. اگر فشار آب زیاد باشد منبع پر می‌شود. در صورت تعادل فشار، منبع آب را در خود ذخیره می‌کند. با کاهش فشار آب منبع آب را با فشار بیشتر به لولهها می‌فرستد.
تجهیزات انتقال
وقتی که تمام اجزای موتورخانه را جمع کردید باید با کمک لوله‌کشی‌ها، شیرها، اتصالات و بست‌های مختلف این اجزا را به یکدیگر و به لوله‌های ساختمان متصل کنید. این لوله‌کشی‌ها و اتصالات امکان گردش آب در رادیاتورها و سیستم‌های گرمایشی یا سرمایشی مختلف را فراهم می‌کنند.
تجهیزات الکتریکی
این تجهیزات شامل تجهیزات کنترل‌کننده مانند حسگرها، پردازنده‌‌ها، سیستم کنترل عملکرد و سوپاپ‌های الکتریکی است.
مزایا و معایب موتورخانه چیست ؟
مزایای موتورخانه
- این سیستم طول عمر بالایی دارد و در صورت سرویس و تعمیر منظم، تا ده‌ها سال می‌تواند کارایی داشته باشد.
- این سیستم برای مجتمع‌هایی با تعداد واحدهای زیاد بسیار به‌صرفه‌تر است و مصرف انرژی آن بهینه‌تر خواهد بود.
- به دلیل فاصله داشتن با محیط رفت‌وآمد و سکونت، موتورخانهها ایمنی زیادی دارند.
- این سیستم‌ها هیچ فضایی را در فضای ساختمان و داخل واحدها اشغال نمی‌کند که این یک مزیت مهم برای آپارتمان‌ها و مجتمعهای مسکونی بزرگ است.
- نگهداری از موتورخانه ساده است زیرا تمامی قطعات و تجهیزات در یک مکان جمع می‌شوند که سرکشی به آن‌ها را راحت‌تر می‌کند.
معایب موتورخانه
- نیاز به یک فضای خارجی برای احداث موتورخانه وجود دارد.
- تغییرات حرارتی مورد نیاز برای واحدها با سرعت پایین‌تری انجام می‌شود.
- این سیستم نیاز به تعمیرات، سرویس‌دهی و نگهداری منظم و دائمی دارد تا بتواند به‌طور بهینه کار کند.
- ساکنین ساختمان‌هایی که از این سیستم بهره می‌برند باید هزینه را با یکدیگر تقسیم کنند، زیرا میزان مصرف هر واحد به‌طور مستقل قابل اندازه‌گیری نیست.
تا به این‌جا دانستید که موتورخانه چیست و چه اجزایی دارد. اگر می‌خواهید بدانید که پکیج و موتورخانه چه تفاوت‌هایی دارند، می‌توانید به «مقایسه پکیج و موتورخانه» نگاهی بیندازید.
سخن پایانی
سیستم موتورخانه یکی از رایج‌ترین سیستم‌هایی است که در ساختمان‌ها و مجتمعهای متنوعی از آن استفاده می‌شود. از این سیستم می‌توان برای تامین آب گرم، گرمایش و سرمایش انواع ساختمان‌ها با کاربری‌های مختلفی مانند رستوران‌ها، هتل‌ها، دانشگاه‌ها، خوابگاه‌ها، مدارس، آپارتمان‌ها، مجتمعهای تجاری و اداری استفاده کرد. در این مطلب سعی کردیم تا به‌طور کامل شرح دهیم که موتورخانه چیست و چه اجزایی دارد. اگر در انتخاب سیستم‌های گرمایشی و اجزای آن‌ها مردد هستید، کارشناسان ما در فیدارآدور آماده کمک و مشاوره به شما عزیزان هستند.