اجزای دیگ بخار کدام‌اند؟

قطعات، لوازم و اجزای تشکیل دهنده دیگ بخار

اجزای دیگ بخار قطعاتی هستند که روی دیگ بخار نصب می‌شوند. این قطعات باعث فعال شدن و از آن مهم‌تر ایمن شدن دیگ بخار و کنترل آن می شود. قطعات نصب شده که به لوازم و تجهیزات دیگ بخار نیز شناخته می‌شوند دارای بخش‌های مختلفی هستند که عبارت‌اند از: شیرها، قطع‌کننده‌ها، تله بخار، هواگیر، پمپ، مشعل، پیش گرمکن، مخزن ذخیره آب، صافی سوخت، آب‌نما، کنترل‌کننده فشار، لول کنترل، پرشرسوئیچ، درجه فشار، دماسنج، کنترل‌کننده دما، شیر قطع‌کن، دی اریتور، سختی‌گیر اکونومایزر، تابلو برق و سوپرهیتر عایق‌های حرارتی.

هرکدام از اجزای دیگ بخار دارای وظیفه و کاربرد خاصی است. در این مقاله تمامی این تجهیزات و لوازم را مورد بررسی قرار می‌دهیم. کیفیت بالای این قطعات تاثیر مستقیم روی راندمان و طول عمر دیگ بخار دارد. همچنین هرچه راندمان بالاتر باشد مقدار بخاردهی و کیفیت بخاردهی بیشتر می‌شود.

انتخاب درست و با کیفیت اجزای دیگ بخار، علاوه‌بر تاثیر روی کیفیت بخاردهی و افزایش راندمان باعث به تعویق افتادن خرابی دیگ بخار می‌شود. هرچه کیفیت دیگ بخار و لوازم جانبی مصرفی بالاتر باشد، در وهله اول باعث افزایش اعتبار شرکت و کارگاه تولیدکننده می‌شود. در وهله دوم خیال مصرف‌کننده از عملکرد دیگ بخار در حین کار کردن آن راحت می‌شود. برای مثال اگر از لوازم بی‌کیفیت در ساخت و طراحی دیگ بخاراستفاده شود، ممکن است دستگاه در مدت زمان کوتاهی به تعمیر نیاز داشته باشد. این موضوع باعث کاهش اعتبار شرکت و کارگاه تولیدکننده دیگ بخار می‌شود. از طرف دیگر مصرف‌کننده را با مشکل مواجه می‌کند. از گار افتادن دستگاه ممکن است تعطیلی چند روزه یا چند ساعته را برای مصرف‌کننده بوجود آورد. پس باید در هنگام خرید و فروش دیگ بخار باید نسبت به کیفیت اجزای دیگ بخار دقت بالایی داشته باشید.

اجزای تشکیل‌دهنده دیگ بخار

دیگ‌های بخار انواع مختلفی مانند واتر تیوب و فایر تیوب عمودی و افقی دارند؛ در ادامه اجزای دیگ بخار را مورد بررسی قرار می‌دهیم. برای کسب اطلاع از اجزای تشکیل دهنده دیگ چدنی می‌توانید مقاله بویلر چدنی آب گرم را مطالعه کنید.

شیر اطمینان: شیر فشارشکن یا شیر اطمینان از فشار بیش از حد مجاز دیگ بخار جلوگیری می‌کند. این قطعه یکی از آخرین اجزای دیگ بخار است که بصورت مکانیکی بویلر را در برابر فشارهای بیش از حد مجاز محافظت می‌کند. شیر  اطمینان یکی از تجهیزات مهم دیگ بخار است که باید کل جریان تولید شده را کاهش دهد. به دلیل اهمیت زیاد این قطعه، در مقاله شیر اطمینان توضیحات کاملی درباره آن داده شده است.

تله بخار: یکی از اجزای دیگ بخار است که به‌صورت خودکار جداسازی چگالش (آب مقطر ناشی از دفع گرمای نهان بخار) موجود در دیگ بخار و مقدار هوای موجود در خطوط بخار را انجام می‌دهد. این عمل باید بدون اتلاف مقدار بخار خروجی باشد. در ورودی تله بخار باید یک صافی هم نصب شود تا از ورود رسوب و… به تله بخار جلوگیری شود.

اما سوال اینجاست که اگر چگالش از خطوط بخار جدا نشود، چه اتفاقی برای دیگ بخار رخ می‌دهد؟ وجود چگالش باعث می‌شود که آب به صورت ضربه‌ای به لوله‌ها اصابت کند. درنتیجه لوله شکسته می‌شود. وجود آب در بخار باعث پایین آمدن دمای بخار می‌شود  و عملا دیگ بخار از کار می‌افتد. بعضی از لوازم و تجهیزات دیگ بخار نیاز به رفع چگالش دارند مانند: انتهای لوله‌های بالا رونده بخار، سرشاخه‌های اصلی بخار و مبدل‌های حرارتی. تله بخار دارای انواع مختلفی می باشد که در ادامه بررسی شده‌اند.

انواع مختلف تله بخار در اجزای دیگ بخار

تله بخار خرطومی: این نوع تله بخار دارای یک سوپاپ است که در زمان تغییر دما منبسط و منقبض می‌شود. داخل آن از یک ماده شیمیایی فرار استفاده می‌شود. تبخیر آب باعث تغییر در وضعیت سوپاپ تله بخار خرطومی می‌شود. به‌دلیل وجود مقداری کاهش دما سوپاپ باز است. در این حالت چگالش به همراه هوا خارج می‌شود اما مقدار کلی چگالش خارج شده بیشتر از هوا است.

تله بخار بی‌متال: این نوع تله بخار در اجزای دیگ بخار دارای دو نوار با جنس فلز است و با خم شدن این دو نوار فلزی، سوپاپ‌ها باز و بسته می‌شوند. تا زمانی که دمای بی‌متال به دمای بخار برسد، هوا و چگالش از درون سوپاپ عبور می‌کنند. بخار باعث افزایش حرارت بی‌متال می‌شود. در نتیجه سوپاپ بسته می‌شود. این روند تا زمانی که دمای چگالش کاهش پیدا کند، ادامه دارد تا وقتی‌که دمای بی‌متال به وضعیت اولیه بازگردد و سوپاپ باز شود.

تله بخار سطل وارونه: در این نوع تله بخار، بخار وارد سطل می‌شود و آن را به طرف بالا می‌برد. بخار سطل را به سمت بالا حرکت می‌دهد که این عمل باعث بسته شدن سوپاپ می‌شود. این امر از خروج بخار جلوگیری می‌کند. در زمانی که ماده چگاليده جمع شده بخار سرد می‌شود، سطل به طرف پایین حرکت می‌کند. این حرکت باعث باز شدن سوپاپ و در نتیجه خروج ماده چگاليده می‌شود.

تله بخار شناور و حرارتی: عملکرد تله شناور و تله حرارتی در اجزای دیگ بخار مانند یکدیگر است به این صورت که تله بخار شناور با جابه‌جا کردن یک توپ کروی شکل که به یک اهرم متصل است، باعث باز و بسته شدن مجرای خروجی تله بخار می‌شود. از آنجایی که تله شناور دارای یک عنصر حرارتی است، هوا در مدت زمان راه‌اندازی و در طی کارکرد خارج می‌شود.

تله بخار دیسکی ترمودینامیکی: عملکرد این نوع تله در اجزای دیگ بخار به این صورت است که برای کنترل جریان بخار و چگالش از یک دیسک استفاده می کند. در زمانی که ماده چگالیده در تله جریان به وجود می‌آید دیسک بالا رفته و باعث باز شدن تله بخار می‌شود. با عبور بخار و هوا از درون تله، دیسک به طرف پایین حرکت می‌کند. در نتیجه نیروی لازم را برای رانش دیسک به پایین با اختلاف فشار بین بخار کم‌سرعت بالای دیسک و بخار پرسرعت جاری در فاصله باریک زیر دیسک تأمین می‌کند. بدین صورت چگالش خارج می‌شود.

کنترل کننده‌های دیگ بخار

لول کنترل:  لول کنترل یا  کنترل‌کننده سطح  آب، اولین کنترل‌کننده دیگ بخار است و در زمانی که آب دیگ بخار کم می‌شود، مشعل را خاموش می‌کند. سپس به پمپ فرمان می‌دهد که آب داخل بویلر را به حد مجاز برساند. کنترل سطح آب بسیار مهم است. اگر سطح خیلی پایین باشد، مخزن بویلر خشک می‌شود و در نتیجه آسیب مکانیکی به لوله درام و لوله بویلر وارد می‌شود. اگر سطح آب بیش از حد زیاد باشد به تجهیزات پایینی آسیب می‌رساند. محل نصب این نوع اجزای دیگ بخار (لول کنترل) پایین‌تر از سطح آب است. همچنین این نوع اجزای دیگ بخار دارای انواع مختلف است که عبارت‌اند از لول کنترل معمولی یا شناور و لول کنترل مغناطیسی.

لول کنترل معمولی یا شناور: عملکرد این نوع لول کنترل به این صورت است که اگر سطح آب از میزان تعیین‌شده کمتر شود، در اولین قدم به مدار کنترل مشعل دستور خاموش کردن مشعل را می‌دهد. در طراحی بعضی از بویلرها آژیر نیز وجود دارد که در زمان کم آب شدن دیگ بخار، آژیر لول کنترل به صدا درمی‌آید. پس از خاموش کردن مشعل، لول کنترل به پمپ دستور می‌دهد که آب کم شده از سطح را جبران کند.

لول کنترل‌های مغناطیسی دیگ بخار نیز مانند لول کنترل شناور عمل می‌کنند. تفاوت لول کنترل مغناطیسی در این است که قطعه‌ای مانند شناور دارد که این قطعه دارای یک میله فلزی است. این میله به آب‌نمای مغناطیسی متصل است. در مواقعی که سطح آب از ملیه فلزی پایین تر باشد، لول کنترل به مدار فرمان مشعل دستور خاموش شدن آن را می‌دهد. سپس مقدار سطح آب را به کمک پمپ افزایش می‌دهد.

آیا لول کنترل تنها کنترل‌کننده در اجزای دیگ بخار است؟

در پاسخ به این سوال باید گفت کنترل‌کننده‌های دیگری در اجزای دیگ بخار وجود دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

کنترل‌کننده فشار یا پرشر سوئیچ : در اجزای دیگ بخار برای حفاظت از دیگ بخار در برابر فشار زیاد، از پرشر سوئیچ یا کنترل‌کننده فشار استفاده می‌شود. کنترل‌کننده فشار جهت قطع کردن تغذیه سوخت به کار می‌رود تا فشار بخار در دیگ از حداکثر فشار کاری مجاز بیشتر نشود. اگر فشار به حد عملیاتی، که کمتر از حداکثر فشار مجاز است برسد، یک پرشر سوئیچ کنترل‌کننده، فشار ثانویه تغذیه سوخت را قطع خواهد کرد.

کنترل کننده دما: از کنترل‌کننده دما برای حفاظت از دیگ بخار در برابر دمای بیش از حد استفاده می‌شود. از کنترل کننده دما در بویلرهای گرمایشی و آب گرم نیز بهره می‌برند. معمولا از دو کنترل‌کننده دما در بویلرها استفاده می‌شود. ۱) یکی کنترل‌کننده حد دمای زیاد است که تغذیه سوخت را قطع می‌کند. این کنترل‌کننده از افزایش دمای آب دیگ بخار جلوگیری می‌کند و اجازه نمی دهد که دمای آب دیگ بخار به حداکثر مقدار خود در خروجی برسد. ۲) دیگر کنترل‌کننده دما برای زمانی استفاده می‌شود که دما به دمای عملیاتی (که کمتر از حداکثر دمای آب است) می‌رسد و تغذیه سوخت را قطع می‌کند.

شیر تخلیه: وظیفه شیر تخلیه در  دیگ بخار تخلیه کردن آب داخل لول کنترل دیگ بخار است. اگر از شیر تخلیه استفاده نشود، امکان رسوب گرفتن لول کنترل وجود دارد. اما با استفاده از شیر تخلیه می‌توان بعد از تایم کاری مقدار آب جمع‌شده در لول کنترل را خارج کرد تا داخل آن رسوب نگیرد.

تابلو برق دیگ بخار بویلر صنعتی

یکی از مهم‌ترین اجزای دیگ بخار تابلو برق است. به‌دلیل اینکه تمامی فرمان‌ها و دستورات ابتدا به تابلو برق دیگ بخار منتقل شده سپس به قطعه مورد نظر می‌رسد. بطور مثال در قسمت لول کنترل‌ها گفتیم که اگر سطح آب داخل دیگ بخار زیاد باشد، لول کنترل به مدار فرمان مشعل دستور می‌دهد. مدار فرمان مشعل داخل تابلو برق قرار داده شده است. تمامی دستورات و فرمان‌ها از طریق تابلو برق به اجزای دیگ بخار منتقل می‌شود. بالا بودن کیفیت تابلو برق باعث افزایش ضریب ایمنی دیگ بخار می‌شود.

تابلو برق دارای اجزای مختلفی است که شامل کاور، فیوز، رله، کنتاکتور، سیم و ترمینال است. کاور یا قاب تابلو برق دیگ بخار از جنس فلز است. میزان جریان فیوزها در ظرفیت‌های مختلف دیگ بخار متفاوت است. بنابراین برای بویلرهای صنعتی با ظرفیت بالا از فیوزهای جریان بالا استفاده می‌شود. نقش رله در تابلو برق دیگ بخار قطع و وصل جریان الکتریکی و فرمان دادن به اجزای دیگ بخار است. کنتاکتور برای راه‌اندازی و شروع‌ به‌ کار پمپ و مشعل بکار می‌رود. ترمینال و سیم‌ها برای ارتباط میان اجزای دیگ بخار بکار می‌روند. تعداد ترمینال‌ها و سیم‌ها باتوجه به ظرفیت دیگ بخار کاهش یا افزایش می‌یابد.

هواگیر دیگ بخار:  از هواگیر دیگ بخار برای خارج کردن هوای آزادشده از آب درون بویلر استفاده می‌شود. هواگیر معمولا در دیگ آب گرم نصب می‌شود.

پمپ: وظیفه پمپ در دیگ بخار مهیا کردن مقدار آب لازم است. پمپ یکی از اصلی‌ترین اجزای دیگ بخار محسوب می‌شود که دارای انواع مختلف است. پمپ‌ها باتوجه به طراحی و ساخت دیگ بخار انتخاب می‌شوند. در ادامه تعدادی از پمپ‌های پرکاربرد را معرفی می‌کنیم.

• پمپ برگشتی چگالش: این پمپ برای خذف چگالش است. قبلا بیان کردیم که چگالش را با استفاده از تله بخار از بین می‌برند. اما در مواقعی که نمی‌توان از تله بخار استفاده کرد، از پمپ برگشتی چگالش استفاده می‌شود.
• پمپ برگشتی خلا: از این پمپ جهت انتقال آب از مخزن خلا به دیگ بخار، یا مخزن تغذیه استفاده می‌شود.
• پمپ سانتریفیوژ یا پمپ گردش: برای ایجاد جریان آب گرم داخل سیستم‌های گرمایشی به کار می‌رود. بیشترین کاربرد ان پمپ در بویلرهای آب گرم است. در زمان ساخت و طراحی، با توجه به نیاز دیگ بخار از این پمپ در سایزهای مختلف استفاده می‌شود. برای نصب پمپ سانتریفیوژ یا پمپ گردش باید آن را در سمت تخلیه نصب نمود نه در سمت برگشت.

دماسنج: همان‌طور که از اسم این آن مشخص است، برای نشان دادن دمای آب درون بویلر استفاده می‌شود. لازم است یک دماسنج روی دیگ بخار نصب شود.

اجزای تشکیل‌دهنده مشعل دیگ بخار

مشعل از مهمترین اجزای دیگ بخار است که نوع آن باتوجه به نیاز مشتری، قبل از طراحی و ساخت بویلر صنعتی تعیین می‌شود. مشعل و نوع سوخت دیگ بخار با یکدیگر رابطه مستقیم دارند. برای تبدیل سوخت به حرارت از مشعل استفاده می‌شود. همان‌طور که گفته شد با توجه به اینکه مشتری تمایل دارد چه نوع سوختی را استفاده کند، مشعل را می‌توان تغییر داد. بویلرهایی هم وجود دارد که قابلیت سوزاندن دو نوع سوخت را دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله انواع مشعل بویلر صنعتی و انواع سوخت بویلر صنعتی مراجعه کنید. در ادامه اجزای مشعل دیگ بخار را بررسی می‌کنیم.

اجزای مشعل دیگ بخار

بر اساس شکل فوق مشعل دیگ بخار از ۳۵ قطعه تشکیل شده است که این قطعات عبارت‌اند از:

۱. قاب، ۲. پمپ نفتی، ۳. کویل، ۴. تنظیم کننده یا رگولاتور، ۵. فیلتر حلقه‌ای، ۶. دریچه، ۷. صفحه، ۸. کنترل‌کنند، ۹. جعبه‌تقسیم، ۱۰. پوسته، ۱۱. مهره پمپ، ۱۲. لوله، ۱۳. اتصال پمپ، ۱۴. شلنگ، ۱۵.موتور، ۱۶.کاور، ۱۷. طوقه، ۱۸. نازل نگهدارنده، ۱۹. فتورزیستور، ۲۰. صفحه منتشرکننده، ۲۱. فلانژ، ۲۲. بخش جلو، ۲۳. تونل انفجار، ۲۴. الکترود، ۲۵. گیره، ۲۶. اتصال‌دهنده، ۲۷. تونل، ۲۸. تنظیم‌کننده دریچه هوا، ۲۹. جک هیدرولیک، ۳۰. دریچه هوا، ۳۱. فن، ۳۲. خازن، ۳۳. نگهدارنده، ۳۴. سوکت، ۳۵. دو شاخ برق.

لوله تعدیل‌کننده: وظیفه لوله تعدیل‌کننده یا حلقه هارتفورد در دیگ بخار، متعادل نمودن فشار بین خروجی بخار و ورودی برگشت چگالش است. شرکت بیمه و بازرسی دیگ بخار هارتفورد در سال ۱۹۱۹ لوله تعدیل‌کننده را معرفی کرد تا خرابی بویلر را کاهش دهد.

مخزن انبساط: همان‌طور که از اسم آن مشخص است، وظیفه آن جلوگیری از انبساط آب در زمان افزایش حرارت است. زیرا زمانی که آب گرم می‌شود، حجم آن افزایش پیدا می‌کند، سبک‌تر می‌شود و به سمت واحدهای گرمایشی حرکت می‌کند. با وجود این مخزن دیگر انبساطی در آب رخ نمی‌دهد. در حقیقت این مخزن یک نوع شیر اطمینان است که آب اضافه را در زمان افزایش حرارت که در عین حال باعث افزایش حجم می‌شود، جمع آوری می‌کند. مخزن انبساط در بالاترین قسمت دیگ بخار نصب می‌شود.

پیش گرمکن: برای پمپاژ بهتر و سوخته شدن بهتر انواع سوخت‌های سنگین از پیش گرمکن استفاده می‌شود. همچنین جهت آماده‌سازی نفت کوره سنگین به منظور جابه‌جایی آسان در مخزن ذخیره یا سوختن در مشعل، از پیش‌گرمکن استفاده می‌شود. این قطعه دارای انواع مختلفی است که عبارت‌اند از پیش گرمکن بخاری یا آبی و پیش گرمکن برقی. از پیش گرمکن بخاری یا آبی برای گرم کردن اولیه، و از پیش گرمکن برقی برای گرم کردن زمان راه‌اندازی و مراحل نهایی استفاده می‌کنند.

صافی سوخت: از صافی سوخت در دیگ بخار برای جداسازی مواد خارجی از سوخت استفاده می‌شود که قبل از مشعل نصب می‌شود. مزیت صافی دوتایی این است که در حال تمیزکاری یک صافی، صافی دیگر کار می‌کند. دلیل این کار آن است که هنگام استفاده از نفت کوره سنگین، صافی سوخت باید مکررا تمیزکاری شود.

سیستم‌های تأمین و ذخیره‌سازی سوخت:  یکی دیگر از اجزای دیگ بخار سیستم تأمین و ذخیره‌سازی سوخت دیگ بخار است. این سیستم شامل یک مخزن سوخت، لوله‌های رابط و صافی‌های مربوطه است. این سیستم با توجه به فاصله مخزن ذخیره‌سازی از مشعل و درجه سوخت ممکن است به پمپ انتقال سوخت نیاز داشته باشد. برای سوخت نفت کوره معمولا ۴ نفت کوره در دیگ های کم‌فشار مورد استفاده قرار می گیرند که عبارت‌اند از: نفت کوره شماره ۲، شماره ۴، شماره ۵، و شماره ۶. از بین این‌ها، شماره ۲ سبک‌تر است و شماره ۶، که با نام «بونکر سی» نیز شناخته می‌شود، از همه سنگین‌تر است.

مخزن ذخیره: مخزن ذخیره در دیگ بخار بیشتر برای نفت کوره استفاده می‌شود. مخزن ذخیره دارای مارپیچ‌های گرمایشی با آب یا بخار است که در مخازن ذخیره نصب می‌شوند تا نفت کوره را گرم کنند و دمای مخزن را بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ درجه فارنهایت نگه دارند. این محدوده دمایی باعث می‌شود تا نفت کوره بدون تولید بخار انفجاری، پمپاژ شود. یکی از قوانین آژانس بین‌المللی حفاظت محیط زیست (EPA) این است که مخزن نفت کوره باید در ظرف محافظ قرار بگیرد. همچنین نفت کوره هنگام انجام اعمالی مانند تمیزکاری مخزن باید به عنوان «ضایعات زیان‌آور» تلقی شود.

اکونومایزر: اکونومایزرها مبدل‌های حرارتی هستند که آب را تا نقطه جوش گرم می‌کنند. برای اطلاع بیشتر از اکونومایزر می‌توانید مقاله اکونومایزر بویلر صنعتی را مطالعه کنید.

سوپرهیتر: در دیگ بخار سوپرهیتر نیز مانند اکونومایزر یک مبدل حرارتی است. با این تقاوت که سوپرهیتر بخار اشباع را به بخار مافوق گرم تبدیل می ‌کند. برای اطلاع بیشتر مقاله نقش سوپرهیتر در بویلر صنعتی را بخوانید.

اجزای دیگ بخار آب گرم

اجزای دیگ بخار آب گرم تفاوت چندانی با دیگ بخار معمولی ندارد و می‌توان گفت اجزای تشکیل‌دهنده آنها تقریبا شبیه به یکدیگر است. بیشتر این قطعات را قبلا بررسی کرده‌ایم. در ادامه دی‌اریتو، درجه فشار و اجزای درجه فشار دیگ بخار را مرور می‌کنیم.

دی‌اریتور: از این قطعه برای از بین بردن اکسیژن و گازهایی که در آب حل نشده‌اند استفاده می‌شود. اما سوال اینجاست که چرا باید اکسیژن و گازها را با دی‌اریتور از بین ببریم؟ به‌دلیل اینکه وجود اکسیژن و گازهای حل‌نشده می‌تواند باعث خوردگی بویلر صنعتی شود. برای جلوگیری از خوردگی بویلر صنعتی از دی‌اریتور استفاده می‌شود.

درجه فشار: همان‌طور که از اسم آن مشخص است، وظیفه آن نشان دادن فشار در نقاط مختلف دیگ بخار است. درجه فشار به اپراتور این امکان را می‌دهد که در وهله اول بتواند فشار را مشاهده کند و در وهله دوم فشار را در محدوده مجاز نگه دارد. به منظور ثبت صحیح فشار، تمامی درجه‌های فشار باید به راحتی قابل مشاهده باشند. فشار را برحسب پوند بر اینچ مربع (psi) نشان می‌دهند. «فشار نسبی» عبارت است از میزان فشار بالاتر از فشار اتمسفر. از طرف دیگر «فشار مطلق» عبارت است از فشار نسبی به‌علاوه فشار اتمسفر.

درجه مرکب در اجزای دیگ بخار چیست؟ ترکیب یک درجه فشار و یک درجه خلا است، که معمولا از آن در بویلرهای کم‌فشار استفاده می‌شود. این درجه، خلا را برحسب اینچ جیوه (Hg) در سمت چپ و فشار را برحسب پوند بر اینچ مربع (psi) در سمت راست نشان می‌دهد.

انواع درجه فشار در دیگ بخار

سه نوع درجه فشار در اجزای دیگ بخار وجود دارد: بوردون، خرطومی، و مارپیچ. درجه فشار بوردون دارای یک لوله توخالی با مقطع بیضی به نام «لوله بوردون» است، و هنگامی که فشار ایجاد می‌شود این لوله راست می‌شود. سر باز این لوله به سر بخار یا سر آب دیگ متصل است. سر بسته آن با کمک یک بازوی مکانیکی به عقربه درجه متصل است. از درجه خرطومی معمولا برای فشارهای کمتر از 30psi استفاده می‌شود.

برد درجه: برد درجه فشار باید ۱.۵ تا ۲ برابر حداکثر فشار کاری مجاز دیگ بخار باشد. بدین ترتیب، عقربه درجه در حدود وسط مقیاس قرار می‌گیرد. این درجه برای دیگ‌های گرمایش بخار باید بین محدوده 60psi و و در محدوده ۱.۵ تا ۳ برابر تنظیم شیر اطمینان دیگ آب گرم تنظیم شود.

دقت درجه بویلر صنعتی: دقت درجه فشار در اجزای دیگ بخار باید بین ۱ تا ۱.۵ درصد فشار واقعی باشد.

تنظیم درجه: اپراتوری که فشار دقیق را نمی‌خواند ممکن است دیگ بخار را از تنظیم خارج کند. هر درجه فشاری در دیگ بخار که دقت آن بین یک و نیم درصد فشار واقعی نباشد، باید تنظیم درجه شود. درجه مورد استفاده برای اجزای دیگ بخار باید حداقل سالی یک بار با استفاده از درجه آزمون یا تستر وزن کرده تنظیم شود.

لوله سیفون: از محل نصب لوله سیفون بین دیگ بخار و درجه فشار استفاده است تا از آسیب رساندن بخار به لوله بوردون جلوگیری شود. دو نوع لوله سیفون وجود دارد: سیفون دم خوکی و سیفون U-شکل، یک شیر دستی برای تغییر درجه در صورت خرابی یا درست کار نکردن درجه فشار، نصب می‌شود.

آب‌نمای شیشه‌ای: این قطعه یکی از مهم‌ترین اجزای دیگ بخار که تعداد آن باتوجه به ظرفیت دیگ بخار افزایش می‌یابد. باید یک یا چند آب‌نمای شیشه‌ای روی ستون آب یا دیگ با کمک بست با حداقل اندازه نصب شود. شرکت سازنده کمترین سطح آب مجاز در یک بویلر را ارائه می‌دهد. پایین‌ترین بخش قابل مشاهده یک آب‌نمای شیشه‌ای باید حداقل ۲۵ میلی‌متر بالاتر از پایین‌ترین سطح آب باشد.

در زمان ساخت دیگ بخار هر بویلر به طور دائمی علامت‌گذاری می‌شود به طوری که پایین‌ترین سطح آب مجاز مشخص می‌شود. آب‌نمای شیشه‌ای یک دیگ برقی باید سطح آب را هنگام راه‌اندازی و تحت حداکثر بار بخار نشان دهد. در یک بویلر برقی از نوع مقاومتی، پایین‌ترین بخش قابل مشاهده درجه باید حداقل یک اینچ بالاتر از پایین‌ترین سطح آب مجاز باشد. در اجزای دیگ بخار آب‌نما دارای دو نوع است آب‌نمای شیشه‌ای و آب‌نمای مغناطیسی.

آب‌نمای مغناطیسی

آب‌نمای مغناطیسی ابزار اندازه‌گیری مایع است. بنابراین باید به دیگ بخار متصل شود و مستقیما با آب داخل بویلر ارتباط داشته باشد؛ تا بتوان سطح آن را اندازه‌گیری کرد. داخل آب‌نمای مغناطیسی یک شناور با یک آهن‌ربا قرار دارد. این شناور بر روی سطح آب بویلر صنعتی قرار می‌گیرد.

هنگامی که سطح آب بالا می‌رود یا سقوط می‌کند، به همین ترتیب شناور به بالا یا پایین حرکت می‌کند، سپس آهن‌ربا مجموعه‌ای از علامت‌های مغناطیسی رنگی را می‌چرخاند، و شاخص‌های بصری را درست بیرون اتاق از یک رنگ به دیگری تغییر می‌دهد. از آنجایی‌که شاخص سطح مغناطیسی بر تعامل بین آهن‌ربا متمرکز است، این اجزای دیگ بخار برای اندازه‌گیری سطح به یک منبع قدرت نیاز ندارند.

نکته آخر در مورد تمامی اجزای دیگ بخار

برای بالا بردن کیفیت دیگ بخار باید اجزای دیگ بخار دارای راندمان و کیفیت بسیار بالایی باشند. کیفیت بالای قطعات روی قیمت دیگ بخار تاثیر مستقیم دارد. یکی از الزمات استاندارد بودن دیگ‌های بخار استفاده از اجزایی با بالاترین کیفیت ممکن است که باعث افزایش طول عمر و کیفیت بالای بخاردهی می‌شود.

سوالات متداول اجزای دیگ بخار